In België lijden momenteel ongeveer 250.000 mensen aan hartfalen (HF). Naarmate de bevolking vergrijst, zal dit aantal naar verwachting in 20 jaar tijd verdubbelen. De directe kosten van deze pathologie bedragen ongeveer 300 miljoen euro per jaar, waarvan 60% naar ziekenhuisopnames gaat (1). België heeft echter nog steeds geen coherente strategie uitgewerkt om een goede opvolging van de patiënten te garanderen...

Wat is hartfalen?
HF is te wijten aan een verandering in de functie van het hart. "Het is een ernstige chronische, vaak progressieve ziekte", zegt Dr. Walter Droogné, cardioloog aan het UZ Leuven en voorzitter van de BWGHF (2). "HF heeft een bijzonder hoog sterftecijfer: bijna de helft van de patiënten sterft binnen vijf jaar na de diagnose. De co-morbiditeitscijfers zijn ook zeer hoog en de levenskwaliteit van de patiënten verslechtert (zeer) snel.
Door drie maatregelen te veralgemenen, kunnen we de situatie verbeteren:

• therapeutische educatie systematisch invoeren en in stand houden,
• een huisbezoek inplannen na de ziekenhuisopname,
• de huisarts en apotheker erbij betrekken.

 
Vroegtijdige en regelmatige therapeutische educatie
Er bestaat (nog) geen remedie tegen HF. Het komt erop aan de achteruitgang van het hart tegen te gaan. In dat opzicht zijn een gezonde levensstijl en een multidisciplinaire intra- en extramurale follow-up binnen en buiten het ziekenhuis essentieel. Maar daar ligt het probleem!
"Patiënten en hun omgeving zijn niet vertrouwd met de ziekte", zegt Dr. Droogné. "Veel mensen zijn zich niet bewust van de symptomen van HF en nemen niet tijdig contact op met een zorgverlener of de hulpdiensten. Anderen hebben cognitieve problemen, wat de kans op medicatiefouten vergroot. Het is daarom van cruciaal belang om de patiënt en zijn omgeving therapeutische voorlichting te geven zodra de diagnose is gesteld en gedurende de gehele follow-up. Het UZ Leuven financiert deze therapeutische opleiding, die wordt verstrekt door gespecialiseerde HF-verpleegkundigen, uit eigen middelen. Helaas is dat lang niet zo in alle ziekenhuizen ..."

Opvolging na de ziekenhuisopname voor risicopatiënten
Na een ziekenhuisopname voor hartdecompensatie – de acute fase van HF – is de patiënt bijzonder kwetsbaar. Een kwart van de patiënten wordt binnen een maand weer opgenomen. "Precies om die reden is het noodzakelijk om deze risicopatiënten te identificeren en binnen twee weken na hun terugkeer naar huis of naar een verpleeghuis een specifiek verpleegkundig bezoek in te plannen," zegt Dr. Droogné.  Daarbij moet worden nagegaan of de patiënt over alle nodige medicatie beschikt en deze correct inneemt, of zijn bloeddruk goed is en zijn gewicht stabiel, of de patiënt, zijn omgeving en/of de verzorgers de waarschuwingssignalen kennen enz. “Die specifieke bezoeken en therapeutische educatie zijn in feite verpleegkundige diensten”, voegt de cardioloog eraan toe. “Ze zouden dan ook als dusdanig moeten worden vergoed en terugbetaald.”

De huisarts en apotheker erbij betrekken
Verpleegkundigen zijn niet de enigen die een positieve rol kunnen spelen in de opvolging buiten het ziekenhuis van patiënten met HF. "De huisarts van de patiënt en zijn gebruikelijke apotheker moeten systematisch op de hoogte worden gebracht van de terugkeer naar huis en de behandelingen die door de cardioloog zijn voorgeschreven", vervolgt Dr. Droogné. "Ze beschikken beide over een computerplatform voor gegevensuitwisseling of geautomatiseerde dossiers. Wat we echter niet hebben, is een gemeenschappelijk communicatieplatform waar cardiologen, verpleegkundigen, huisartsen en apothekers elkaar kunnen informeren.”

Nuttige investeringen
Uiteraard hangt er een kostenplaatje aan zulke maatregelen: ongeveer twee miljoen euro per jaar, volgens de ramingen van de BWGHF. Maar volgens Dr. Droogné is het de moeite waard. "Internationale richtlijnen hebben aangetoond dat dergelijke maatregelen de levenskwaliteit van patiënten verbeteren en het aantal (hernieuwde) ziekenhuisopnames met ongeveer 20% verminderen. Volgens onze berekeningen zouden we zo 33 miljoen dollar per jaar besparen. Bovendien zou het screenen en monitoren van hartfalen, met name terminaal hartfalen, ook helpen om het levenseinde beter te organiseren en de juiste palliatieve zorg te bieden …”

***voetnoten***

• Bron: persbericht van 6 mei 2019 van de Belgian Working Group on Heart Failure and Cardiac Function (BWGHF)
• De BWGHF is één van de werkgroepen van de Belgische Cardiologische Liga.